Saga 3f
3f – Félag um upplýsingatækni og menntun er félag þeirra sem starfa við eða hafa áhuga á upplýsingatækni í menntastofnunum landsins. Félagið hefur nokkrum sinnum skipt um nafn en ævinlega hefur það haldið skammstöfuninni 3f sem er frá frysta nafni félagsins þegar það hér 3f – Félag forritara fræðslukerfisins. Í þá daga vara orðið „upplýsingatækni“ ekki til.
Samkvæmt upplýsingum frá Ólafi Gísla Péturssyni kennara í Menntaskólanum í Kópavogi var 3f – Félag forritara í framhaldsskólakerfinu stofnað haustið 1982 í Menntaskólanum í Kópavogi. Ólafur Gísli kom að stofnun félagsins, en aðdraganda þess má rekja til ráðstefnu sem haldin var sumarið 1982 á Akranesi. Þar voru saman komnir nokkrir tölvukennarar. Ólafur Gísli segir að ráðstefnan hafi verið haldið með aðkomu Menntamálaráðunehytisins, en í þá daga hafði Hörður Lárusson umsjón með tölvumálum ráðuneytisins.
Í janúar 2010 fannst fundargerðabók sem var í eigu félagsins. Hún nær aftur til aðalfundar sem haldinn var í Odda í Háskóla Íslands 26. júní 1987 til aðalfundar sem haldinn var 30. maí 1992 í Fjölbrautaskólanum í Ármúla.
Því miður eru ekki upplýsingar um það sem gerðist í félaginu á árunum 1992–2000. Á aðalfundi félagsins árið 2000 var nafni þess breytt í 3f – Félag um upplýsingatækni í menntun. (Ef einhver á í fórum sínum heimildir frá þeim tíma eru þær vel þegnar).
Á aðalfundi 3f 26. júní 1987 var nafni félagsins breytt frá því að vera Félag forritara fræðslukerfisins í 3f – Félag tölvukennara. Á fundinum voru samþykkt ný lög félagsins og fram kemur að ný stjórn hafi verið kosin og í henni starfi Bjarni Kolbeinsson, formaður, Lúðvík Echart, gjaldkeri, og Davíð Þorsteinsson, ritari. Á aðalfundinum var rætt undir önnur mál um höfundarréttarmál og lýstu fundarmenn áhyggjum sínum af ólöglegri fjölföldun hugbúnaðar í skólum og hvernig stemma ætti stigu við því.
Á starfsárinu 1987–1988 voru haldnir tveir fundir og má sjá í fundargerðum að aðalviðfangsefnin voru tölvukostir skólanna, starfsskilyrði tölvukennara og höfundarréttarmál.
Haldinn var aðalfundur í félaginu 22. júní 1988 í Námsgagnastofnun. Á þeim fundi gekk Lúðvík Echart úr stjórn. Í hans stað kom Eysteinn Jónasson sem nýr gjaldkeri. Undir liðnum önnur mál var rætt um gerð sjónvarpsefnis þar sem fjallað yrði um mikilvægi tölvukennslu í skólum og ályktaði fundurinn um stuðning sinn við Guðmund R. Guðmundsson við gerð slíks sjónvarpsefnis. Félagið bauð fram aðstoð sína við gerð þáttarins og félagar vilja sinn til að taka þátt í þáttagerðinni, t.d. viðtöl o.fl.
Starfsárið 1988–1989 var haldinn einn félagsfundur. Á honum var kynning á tölvuveri Kennaraháskólans. Rætt var um að tölvukunnátta kennara væri ágæt, en tölvur væru lítið notaðar í kennslu. Mest væri um að ræða að kennarar nýttu tölvur við undirbúning kennslunnar. Á fundinum var rætt um sumarnámskeið sem félagið stæði fyrir. Komu fram hugmynd um námskeið, t.d. Fjölnir, tölvunet, forritun og rökfræði, TEX-umbrotsforrit, kynning á kennsluforritum og stýrikerfum.
Einnig var rætt um mikilvægi þess að unglingar lærðu vélritun áður en þeim væri kennt á tölvur. Samin var eftir farandi ályktun og hún send til ráðamanna í skólakerfinu:
Aðalfundur 3f árið 1989 var haldinn í Námsgagnastofnun 19. júní. Á fundinum var kosin ný stjórn. Eysteinn Jónasson var kosinn formaður og Atli Harðarson og Lára Stefánsdóttir meðstjórnendur. Davíð Þorsteinsson var áfram ritari. Undir liðnum önnur mál var rætt um beiðni Tölvufræðslunnar um að fá netföng félagsmanna í 3f. Stjórn félagsins hafði hafðan erindinu og staðfesti fundurinn að það væri ekki hægt að leyfa fyrirtækjum að fá aðgang að netföngum félagsmanna.
Að loknum venjubundnum aðalfundarstörfum var Magnús V. Magnússon, starfsmaður Fræðslustofu, með erindi. Hann fjallaði um samskiptaforrit og tölvusamskipti og sagði frá verkefni sem væri í gangi um allt land og jafnvel á milli landa. Hann sagði einnig frá gagnabankanum Óðni sem byrjað væri að vinna við.
Starfsárið 1989–1990 var lögð áhersla á að kynna félagið og ritaði stjórnin m.a. greinar í rit sem dreift var til kennara. Þetta skólaár ályktaði stjórn 3f eftirfarandi:
Haldinn var einn félagsfundur í janúar 1990. Á þeim fundi var fjallað um ályktunina hér að framan og félagsmenn lýstu yfir ánægju með vinnu stjórnar. Fjallað var um sumarnámskeið og kallað eftir hugmyndum félagsmanna um efni þeirra. Komu fram hugmyndir um gagnabanka, póstkerfi, Works og Macintosh og tölvubókhald.
Einnig var rætt um að stjórn 3f þyrfti að beita sér fyrir því að tölvukennarar fái sanngjörn laun fyrir umsjón með tölvustofum og tölvukosti skólanna. Í maí 1990 kom stjórn félagsins saman og gerði lýsingu á námsáföngum fyrir ráðuneytið og fundar var með Karli Kristjánssyni deildarstjóra í framhaldsskóladeild menntamálaráðuneytisins.
Aðalfundur 3f var haldið 16. júní 1990. Á þeim fundi var lagt til að á næsta starfsári væru lög félagsins endurskoðuð. Á fundinum var Lára Stefánsdóttir kosin formaður, Atli Harðarson gjaldkeri og Kristinn Jónsson ritari. Undir liðnum önnur mál var rætt um launakjör félagsmanna og ákveðið að stjórnin ynni í þeim málum.
Starfsárið 1990–1991 var annasamt því náið samstarf var við ráðuneytið um mótun stefnu í kennsluháttum í framhaldsskólum. Í fyrsta sinn var gerður samningur við fagfélög, þ.m.t. við 3f. Stofnaður var fyrsti rafræni póstlisti félagsins og var það gert í forritinu IMBU. Stjórn félagsins vann ötullega að því að fá störf við umsjón tölvukerfa og tölvustofa viðurkennt til launa. Haldið var sumarnámskeið á Kópakeri í umsjón Péturs Þorsteinssonar. Kennt var á forritið Lógó.
Íslenska menntanetið á rætur sínar á Kópaskeri þar sem Pétur Þorsteinsson stofnaði tölvumiðstöð skóla, IMBU, árið 1988. Árið 1990 fóru aðrir grunnskólar í umdæminu að tengjast tölvunni á Kópaskeri. Notkunin fór sívaxandi og skólar utan svæðisins fóru að tengjast og ljóst var að frumkvæði Péturs naut almenns stuðnings skólamanna í landinu. Árið 1992 var nauðsynlegt að stækka tölvumiðstöðina og voru settar tvær nýjar miðstöðvar, önnur í Reykjavík og hin á Akureyri. Þá var nafninu breytt í Íslenska menntanetið. Vorið 1993 höfðu um 80% allra skólastofnana verið tengdar við menntanetið.
Fjölmargir aðilar studdu stofnun Íslenska menntanetsins. Þar skipti ákvörðun Kennaraháskólans um að nota tölvusamskipti í fjarskóla sínum miklu máli. Verkefna- og námsefnissjóður Kennarasambands Íslands studdi framtakið einnig myndarlega og gerði starfsmönnum netsins kleift að ferðast í skóla landsins og veita tæknilega og faglega aðstoð. Reykjavíkurborg tók ákvörðun um að allir skólar borgarinnar fengju aðgang og menntamálaráðuneitið ákvað að kanna möguleika netsins fyrir stofnunina.
Skólaárið 1992–1993 höfðu starfsmenn menntanetsins heimsótt yfir 70% grunnskóla. Hér má einnig nefna stuðning Fræðsluskrifstofu Norðurlands eystra, en þar fór fram öflug uppbygging gagnasafna og notkun tölvusamskipta í samstarfsverkefnum í umdæminu.
Á aðalfundi 3f sem haldinn var 15. júní 1991 hætti Atli Harðarson, gjaldkeri. Í hans stað kom Halldór Leifsson. Gerðar voru breytingar á lögum félagsins. Á fundinum var samþykkt að stjórnin fjallaði um verkaskiptingu á milli vélritunar- og ritvinnslukennara annars vegar og tölvufræðikennara hins vegar.
Starfsárið 1991–1992 stóð félagið fyrir ráðstefnu í ágúst 1991. Þar var aðalumfjöllunarefnið tölvunotkun. Undirbúin voru sumarnámskeið sem fjölluðu um kennslufræði og kennsluforritagerð. Félagið stóð einnig fyrir námskeiði í WordPerfect. Áfram var barist fyrir launagreiðslum fyrir tölvuumsjón. Ráðuneytið sagði að skólameisturum væri heimilt að greiða fyrir þá vinnu, en fjármagn yrði ekki aukið vegna þessa. Á starfsárinu kom fram umræða um dreifingu tölva í skólum í stað tölvuvera.
Árið 1992 var aðalfundur 3f haldinn 30. maí í Fjölbrautaskólanum í Ármúla. Kristinn Jónsson, ritari 3f, hætti í stjórn. Í hans stað kom Magnús Hallbjörnsson. Á fundinum kom fram að árangur hefði náðst á starfsárinu vegna greiðslna fyrir umsjón með tölvuverum í framhaldsskólum, en ekki í grunnskólum. Halldór Leifsson, gjaldkeri, sagði frá ferð sem hann fór í fyrir félagið til Umea í Svíþjóð. Þar komst hann að því að Svíar væru komnir skemur en Íslendingar í tölvukennslu. Samt sem áður eru tölvuver þeirra mun betur búin en á Íslandi. Hann sagði jafnframt að tölvunotkun væri almennari meðal kennara í allri kennslu en hér á landi.
Samkvæmt upplýsingum frá Ólafi Gísla Péturssyni kennara í Menntaskólanum í Kópavogi var 3f – Félag forritara í framhaldsskólakerfinu stofnað haustið 1982 í Menntaskólanum í Kópavogi. Ólafur Gísli kom að stofnun félagsins, en aðdraganda þess má rekja til ráðstefnu sem haldin var sumarið 1982 á Akranesi. Þar voru saman komnir nokkrir tölvukennarar. Ólafur Gísli segir að ráðstefnan hafi verið haldið með aðkomu Menntamálaráðunehytisins, en í þá daga hafði Hörður Lárusson umsjón með tölvumálum ráðuneytisins.
Í janúar 2010 fannst fundargerðabók sem var í eigu félagsins. Hún nær aftur til aðalfundar sem haldinn var í Odda í Háskóla Íslands 26. júní 1987 til aðalfundar sem haldinn var 30. maí 1992 í Fjölbrautaskólanum í Ármúla.
Því miður eru ekki upplýsingar um það sem gerðist í félaginu á árunum 1992–2000. Á aðalfundi félagsins árið 2000 var nafni þess breytt í 3f – Félag um upplýsingatækni í menntun. (Ef einhver á í fórum sínum heimildir frá þeim tíma eru þær vel þegnar).
Á aðalfundi 3f 26. júní 1987 var nafni félagsins breytt frá því að vera Félag forritara fræðslukerfisins í 3f – Félag tölvukennara. Á fundinum voru samþykkt ný lög félagsins og fram kemur að ný stjórn hafi verið kosin og í henni starfi Bjarni Kolbeinsson, formaður, Lúðvík Echart, gjaldkeri, og Davíð Þorsteinsson, ritari. Á aðalfundinum var rætt undir önnur mál um höfundarréttarmál og lýstu fundarmenn áhyggjum sínum af ólöglegri fjölföldun hugbúnaðar í skólum og hvernig stemma ætti stigu við því.
Á starfsárinu 1987–1988 voru haldnir tveir fundir og má sjá í fundargerðum að aðalviðfangsefnin voru tölvukostir skólanna, starfsskilyrði tölvukennara og höfundarréttarmál.
Haldinn var aðalfundur í félaginu 22. júní 1988 í Námsgagnastofnun. Á þeim fundi gekk Lúðvík Echart úr stjórn. Í hans stað kom Eysteinn Jónasson sem nýr gjaldkeri. Undir liðnum önnur mál var rætt um gerð sjónvarpsefnis þar sem fjallað yrði um mikilvægi tölvukennslu í skólum og ályktaði fundurinn um stuðning sinn við Guðmund R. Guðmundsson við gerð slíks sjónvarpsefnis. Félagið bauð fram aðstoð sína við gerð þáttarins og félagar vilja sinn til að taka þátt í þáttagerðinni, t.d. viðtöl o.fl.
Starfsárið 1988–1989 var haldinn einn félagsfundur. Á honum var kynning á tölvuveri Kennaraháskólans. Rætt var um að tölvukunnátta kennara væri ágæt, en tölvur væru lítið notaðar í kennslu. Mest væri um að ræða að kennarar nýttu tölvur við undirbúning kennslunnar. Á fundinum var rætt um sumarnámskeið sem félagið stæði fyrir. Komu fram hugmynd um námskeið, t.d. Fjölnir, tölvunet, forritun og rökfræði, TEX-umbrotsforrit, kynning á kennsluforritum og stýrikerfum.
Einnig var rætt um mikilvægi þess að unglingar lærðu vélritun áður en þeim væri kennt á tölvur. Samin var eftir farandi ályktun og hún send til ráðamanna í skólakerfinu:
- Fundur 3f – Félags tölvukennara skorar á nefnd til endurskoðunar á námskrá grunnskólans.
Hún hlutist til að vélritun (rétt fingrasetning og blindskrift) verði skyldugrein í efstu bekkjum grunnskólans vegna aukinnar tölvunotkunar í þjóðfélaginu.
Aðalfundur 3f árið 1989 var haldinn í Námsgagnastofnun 19. júní. Á fundinum var kosin ný stjórn. Eysteinn Jónasson var kosinn formaður og Atli Harðarson og Lára Stefánsdóttir meðstjórnendur. Davíð Þorsteinsson var áfram ritari. Undir liðnum önnur mál var rætt um beiðni Tölvufræðslunnar um að fá netföng félagsmanna í 3f. Stjórn félagsins hafði hafðan erindinu og staðfesti fundurinn að það væri ekki hægt að leyfa fyrirtækjum að fá aðgang að netföngum félagsmanna.
Að loknum venjubundnum aðalfundarstörfum var Magnús V. Magnússon, starfsmaður Fræðslustofu, með erindi. Hann fjallaði um samskiptaforrit og tölvusamskipti og sagði frá verkefni sem væri í gangi um allt land og jafnvel á milli landa. Hann sagði einnig frá gagnabankanum Óðni sem byrjað væri að vinna við.
Starfsárið 1989–1990 var lögð áhersla á að kynna félagið og ritaði stjórnin m.a. greinar í rit sem dreift var til kennara. Þetta skólaár ályktaði stjórn 3f eftirfarandi:
- Félagið þarf að móta stefnu um tölvukennslu í framhaldsskólum.
Meðal annars þarf að taka afstöðu til þess hvenær á námsferlinum nemendur ættu að taka fyrstu áfanga í tölvufræði.
(Er 3. önn óheppilegur tími? – Hvað á að kenna í fyrsta áfanga? – o.s.frv.)
Félagið ætti að beita sér fyrir því að við þá framhaldsskóla sem kenna TÖL 203, 213 og 313 verði TÖL 203 viðurkenndur sem valáfangi í raungreinum.
Haldinn var einn félagsfundur í janúar 1990. Á þeim fundi var fjallað um ályktunina hér að framan og félagsmenn lýstu yfir ánægju með vinnu stjórnar. Fjallað var um sumarnámskeið og kallað eftir hugmyndum félagsmanna um efni þeirra. Komu fram hugmyndir um gagnabanka, póstkerfi, Works og Macintosh og tölvubókhald.
Einnig var rætt um að stjórn 3f þyrfti að beita sér fyrir því að tölvukennarar fái sanngjörn laun fyrir umsjón með tölvustofum og tölvukosti skólanna. Í maí 1990 kom stjórn félagsins saman og gerði lýsingu á námsáföngum fyrir ráðuneytið og fundar var með Karli Kristjánssyni deildarstjóra í framhaldsskóladeild menntamálaráðuneytisins.
Aðalfundur 3f var haldið 16. júní 1990. Á þeim fundi var lagt til að á næsta starfsári væru lög félagsins endurskoðuð. Á fundinum var Lára Stefánsdóttir kosin formaður, Atli Harðarson gjaldkeri og Kristinn Jónsson ritari. Undir liðnum önnur mál var rætt um launakjör félagsmanna og ákveðið að stjórnin ynni í þeim málum.
Starfsárið 1990–1991 var annasamt því náið samstarf var við ráðuneytið um mótun stefnu í kennsluháttum í framhaldsskólum. Í fyrsta sinn var gerður samningur við fagfélög, þ.m.t. við 3f. Stofnaður var fyrsti rafræni póstlisti félagsins og var það gert í forritinu IMBU. Stjórn félagsins vann ötullega að því að fá störf við umsjón tölvukerfa og tölvustofa viðurkennt til launa. Haldið var sumarnámskeið á Kópakeri í umsjón Péturs Þorsteinssonar. Kennt var á forritið Lógó.
Íslenska menntanetið á rætur sínar á Kópaskeri þar sem Pétur Þorsteinsson stofnaði tölvumiðstöð skóla, IMBU, árið 1988. Árið 1990 fóru aðrir grunnskólar í umdæminu að tengjast tölvunni á Kópaskeri. Notkunin fór sívaxandi og skólar utan svæðisins fóru að tengjast og ljóst var að frumkvæði Péturs naut almenns stuðnings skólamanna í landinu. Árið 1992 var nauðsynlegt að stækka tölvumiðstöðina og voru settar tvær nýjar miðstöðvar, önnur í Reykjavík og hin á Akureyri. Þá var nafninu breytt í Íslenska menntanetið. Vorið 1993 höfðu um 80% allra skólastofnana verið tengdar við menntanetið.
Fjölmargir aðilar studdu stofnun Íslenska menntanetsins. Þar skipti ákvörðun Kennaraháskólans um að nota tölvusamskipti í fjarskóla sínum miklu máli. Verkefna- og námsefnissjóður Kennarasambands Íslands studdi framtakið einnig myndarlega og gerði starfsmönnum netsins kleift að ferðast í skóla landsins og veita tæknilega og faglega aðstoð. Reykjavíkurborg tók ákvörðun um að allir skólar borgarinnar fengju aðgang og menntamálaráðuneitið ákvað að kanna möguleika netsins fyrir stofnunina.
Skólaárið 1992–1993 höfðu starfsmenn menntanetsins heimsótt yfir 70% grunnskóla. Hér má einnig nefna stuðning Fræðsluskrifstofu Norðurlands eystra, en þar fór fram öflug uppbygging gagnasafna og notkun tölvusamskipta í samstarfsverkefnum í umdæminu.
Á aðalfundi 3f sem haldinn var 15. júní 1991 hætti Atli Harðarson, gjaldkeri. Í hans stað kom Halldór Leifsson. Gerðar voru breytingar á lögum félagsins. Á fundinum var samþykkt að stjórnin fjallaði um verkaskiptingu á milli vélritunar- og ritvinnslukennara annars vegar og tölvufræðikennara hins vegar.
Starfsárið 1991–1992 stóð félagið fyrir ráðstefnu í ágúst 1991. Þar var aðalumfjöllunarefnið tölvunotkun. Undirbúin voru sumarnámskeið sem fjölluðu um kennslufræði og kennsluforritagerð. Félagið stóð einnig fyrir námskeiði í WordPerfect. Áfram var barist fyrir launagreiðslum fyrir tölvuumsjón. Ráðuneytið sagði að skólameisturum væri heimilt að greiða fyrir þá vinnu, en fjármagn yrði ekki aukið vegna þessa. Á starfsárinu kom fram umræða um dreifingu tölva í skólum í stað tölvuvera.
Árið 1992 var aðalfundur 3f haldinn 30. maí í Fjölbrautaskólanum í Ármúla. Kristinn Jónsson, ritari 3f, hætti í stjórn. Í hans stað kom Magnús Hallbjörnsson. Á fundinum kom fram að árangur hefði náðst á starfsárinu vegna greiðslna fyrir umsjón með tölvuverum í framhaldsskólum, en ekki í grunnskólum. Halldór Leifsson, gjaldkeri, sagði frá ferð sem hann fór í fyrir félagið til Umea í Svíþjóð. Þar komst hann að því að Svíar væru komnir skemur en Íslendingar í tölvukennslu. Samt sem áður eru tölvuver þeirra mun betur búin en á Íslandi. Hann sagði jafnframt að tölvunotkun væri almennari meðal kennara í allri kennslu en hér á landi.